قرآن و تجلّی توحید در اقتصاد

 

سید محمدکاظم رجایی

چکیده

اقتصاد اسلامی مبتنی بر وحی است. وحی بر توجه انسان به مبدأ و معاد تأکید دارد و با ایجاد ارتباط بین انسان و خالق از یک سو و انسان و معاد از سوی دیگر، در مقام آن است که انسان را به نامتناهی وصل نماید; با ازلیّت پیوند دهد و او را ابدی کند تا با مشاهده نتایج فعالیت ها و رفتارهای خویش و یقین به ثمربخشی آن ها در جهان پس از مرگ، راه تکامل را بپیماید. انسان در این مکتب، با نگرشی کاملا متفاوت نمایان می گردد و این نگرش رفتارهای اقتصادی او را تحت تأثیر قرار می دهد. انسان اقتصادی در این مکتب، در مصرف، به رزّاقیت الهی و در تولید، به توحید افعالی معتقد است. قبض و بسط رزق را از ناحیه خداوند می داند و به توزیع تکوینی الهی نیز معتقد است و در یک جمله، در سراسر رفتارهای او توحید تجلّی می کند. برخلاف این، در نظام سرمایه داری واژه هایی همچون تدبیر الهی، توحید ربوبی، مشیّت الهی، رزاقیت خداوند، توحید افعالی و توزیع تکوینی بی معنا بوده، انسان محدود و بریده از مبدأ و معاد است.

p66

* به پسری بی باک و دلیر گفته می شود که توانایی خاستگاری نیز داشته باشد . حکیم ارد بزرگ *

 

* انسان تا وعده نداده ، آزاد است . اما وقتی وعده می دهد زیر بار مسئولیت میرود ، و تا به وعده هایش عمل نکند رها نخواهد شد . امام حسن علیه السلام *

h54

حکمت 54

 

و قال ع لَا غنى کالعقل و لَا فقر کالجهل- و لَا میراث کالْأَدب و لَا ظهیر کالمشاورة

 

ترجمه فارسی :

 

(اخلاقى، اجتماعى) و درود خدا بر او، فرمود: هیچ ثروتى چون عقل، و هیچ فقرى چون نادانى نیست. هیچ ارثى چون ادب ، و هیچ پشتیبانى چون مشورت نیست.

 

ترجمه انگلیسی :

 

Amir al-mu'mirim, peace be upon him, said: There is no wealth like wisdom, no destitution like ignorance, no inheritance like refinement and no support like consultation.

s65

با یاد و نام خداوند و به امید بر آورده شدن حاجات و سلامتی و به راه راست هدایت شدن تمام انسان ها ؛

هر روز یک صفحه

صفحه شصت و پنج (116-121)

 

سورةُ آل عمران

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

 

 

إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْئاً

 

وَ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ (116)

 

مَثَلُ ما یُنْفِقُونَ فی‏ هذِهِ الْحَیاةِ الدُّنْیا کَمَثَلِ ریحٍ فیها صِرٌّ أَصابَتْ حَرْثَ

 

قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَکَتْهُ وَ ما ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَ لکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (117)

 

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطانَةً مِنْ دُونِکُمْ لا یَأْلُونَکُمْ خَبالاً وَدُّوا ما عَنِتُّمْ

 

قَدْ بَدَتِ الْبَغْضاءُ مِنْ أَفْواهِهِمْ وَ ما تُخْفی‏ صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیاتِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ (118)

 

ها أَنْتُمْ أُولاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَ لا یُحِبُّونَکُمْ وَ تُؤْمِنُونَ بِالْکِتابِ کُلِّهِ وَ إِذا لَقُوکُمْ

 

قالُوا آمَنَّا وَ إِذا خَلَوْا عَضُّوا عَلَیْکُمُ الْأَنامِلَ مِنَ الْغَیْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَیْظِکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ (119)

 

إِنْ تَمْسَسْکُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْکُمْ سَیِّئَةٌ یَفْرَحُوا بِها وَ إِنْ تَصْبِرُوا

 

وَ تَتَّقُوا لا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئاً إِنَّ اللَّهَ بِما یَعْمَلُونَ مُحیطٌ (120)

 

وَ إِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِکَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِینَ مَقاعِدَ لِلْقِتالِ وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ (121)

 

ترجمه فارسی :

 

هرگز کافران را بسیارى مال و اولاد از عذاب خدا نتواند رهانید، و آنها اهل جهنم و جاوید در آن معذّب خواهند بود. (116)

مثل مالى که کافران براى پیشرفت مقاصد دنیوى خود صرف کنند (و از آن بهره نیابند) بدان ماند که باد سرد شدیدى به کشتزار ستمکاران برسد و همه را نابود کند (که حاصلى از آن به دست نیاید). و خدا ستمى بر آنها نکرده، لیکن آنها به خود ستم مى‏کنند. (117)

اى اهل ایمان، از غیر همدینان خود دوست صمیمى همراز نگیرید، چه آنکه آنها از خلل و فساد در کار شما ذرّه‏اى کوتاهى نکنند، آنها مایلند شما همیشه در رنج باشید، دشمنى شما را بر زبان هم آشکار سازند و محققا آنچه در دل دارند بیش از آن است. ما به خوبى براى شما بیان آیات کردیم اگر عقل را به کار بندید. (118)

آگاه باشید، چنانچه شما آنها را دوست مى‏دارید آنان شما را دوست نمى‏دارند، و شما به همه کتب آسمانى ایمان دارید، و آنها در مجامع شما اظهار ایمان کرده و چون تنها شوند از شدت کینه بر شما سر انگشت خشم به دندان گیرند. بگو: بدین خشم بمیرید، همانا خدا از درون دلها آگاه است. (119)

اگر شما (مسلمین) را خوشحالى پیش آید از آن غمگین شوند، و اگر به شما حادثه ناگوارى رسد خوشحال شوند. اما اگر شما صبر پیشه کنید و پرهیزکار باشید مکرر و عداوت آنان آسیبى به شما نرساند، که همانا خدا بر آنچه مى‏کنید محیط و آگاه است. (120)

 (و به یاد آراى پیغمبر) صبحگاهى که از خانه خود به جهت صف آرایى مؤمنان براى جنگ بیرون شدى، و خدا (به همه گفتار و کردار تو) شنوا و دانا بود. (121)

 

ترجمه انگلیسی :

 

Neither their wealth nor their children will ever help out those who disbelieve against God in any way; those will become inmates of the Fire, they will remain there for ever.) 116 (

What they spend during this worldly life can be compared to a wind containing bitter frost which strikes the crop of people who have injured themselves, and so destroys it. God has not injured them, but rather they injure themselves.) 117 (

You who believe, do not take up with any other persons than your own fellows as intimates. They will continually cause you turmoil, and they like anything that will distress you. Loathing shows through their mouths while what their minds conceal is even greater. We have explained the signs to you provided you will use your reason.) 118 (

Here you are, loving such people while they do not love you! You believe in the whole Book. Yet whenever they meet you, they say:" We believe;" while when they go off by themselves, they gnaw away at their fingertips in rage over you. SAY:" Die in your rage!" God is Aware of what is on your minds.) 119 (

Whenever something good happens to you, it annoys them, while if any evil happens to you, they delight in it. If you are patient and do your duty, their plotting will not harm you in any way; God embraces anything they do.) 120 (

p.) XIII (When you rose earlier than your people did in order to station believers at their battle positions, God was Alert, Aware.) 121

خدای قادر و رازق

 

آیه الله جعفر سبحانی

مثل های زیبای قرآن (32)

 

مثل بیست و هفتم

آیا بت ها و معبودهای ناتوان, با خدای قادر و رازق, قابل مقایسه اند, و قابلیت پرستش دارند؟.
آیا کافر که کور و کر و گنگ و (بی بهره از هدایت الهی) است, با مومن که از هدایت الهی برخوردار است و به عدل و داد دعوت می کند, یکسان است؟.

p65

* خردورزان همیشه به راه آزادگان و راستان می روند . حکیم بزرگمهر *

 

* بهترین عبادت بعد از شناخت خداوند ، انتظار فرج و گشایش است . امام موسی کاظم علیه السلام *

s64

با یاد و نام خداوند و به امید بر آورده شدن حاجات و سلامتی و به راه راست هدایت شدن تمام انسان ها ؛

هر روز یک صفحه

صفحه شصت و چهار (109-115)

 

سورةُ آل عمران

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

 

 

وَ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ (109)

 

کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ

 

وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتابِ لَکانَ خَیْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَکْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ (110)

 

لَنْ یَضُرُّوکُمْ إِلاَّ أَذىً وَ إِنْ یُقاتِلُوکُمْ یُوَلُّوکُمُ الْأَدْبارَ ثُمَّ لا یُنْصَرُونَ (111)

 

ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ أَیْنَ ما ثُقِفُوا إِلاَّ بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ

 

وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الْمَسْکَنَةُ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کانُوا یَکْفُرُونَ

 

بِآیاتِ اللَّهِ وَ یَقْتُلُونَ الْأَنْبِیاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ (112)

 

لَیْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ یَتْلُونَ آیاتِ اللَّهِ آناءَ اللَّیْلِ وَ هُمْ یَسْجُدُونَ (113)

 

یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ

 

وَ یُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ وَ أُولئِکَ مِنَ الصَّالِحینَ (114)

 

وَ ما یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ یُکْفَرُوهُ وَ اللَّهُ عَلیمٌ بِالْمُتَّقینَ (115)

 

ترجمه فارسی :

 

و هر آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است همه ملک خداست و بازگشت همه امور (و موجودات) به سوى اوست. (109)

شما (مسلمانان حقیقى) نیکوترین امتى هستید که پدیدار گشته‏اید (براى اصلاح بشر، که مردم را) به نیکوکارى امر مى‏کنید و از بدکارى باز مى‏دارید و ایمان به خدا دارید. و اگر اهل کتاب همه ایمان مى‏آوردند بر آنان چیزى بهتر از آن نبود، لیکن برخى از آنان با ایمان و بیشترشان فاسق و بدکارند. (110)

هرگز (یهودان) به شما آسیب سخت نتوانند رسانید مگر آنکه شما را اندکى بیازارند، و اگر به کارزار شما آیند از جنگ خواهند گریخت و از آن پس هیچ وقت منصور نخواهند بود. (111)

آنها محکوم به ذلّت و خوارى هستند به هر کجا که یافت شوند، مگر به دین خدا و عهد مسلمین درآیند. و آنان پیوسته مستحق خشم خدا و اسیر بدبختى و ذلّت شدند از این رو که به آیات خدا کافر شده و پیغمبران حق را به ناحق مى‏کشتند، و این نابکاریها به خاطر نافرمانى و ستمگرى همیشه آنها بود. (112)

همه اهل کتاب یکسان نیستند، طایفه‏اى از آنها معتدل و به راه راست‏اند، در دل شب به تلاوت آیات خدا و نماز و طاعت حق مشغولند. (113)

ایمان به خدا و روز قیامت مى‏آورند و امر به نیکویى و نهى از بدکارى مى‏کنند و در نکوکارى مى‏شتابند و آنها خود مردمى نیکوکارند. (114)

هر کار نیک کنند از ثواب آن محروم نخواهند شد و خدا دانا به حال پرهیزکاران است. (115)

 

ترجمه انگلیسی :

 

God holds whatever is in Heaven and whatever is on Earth, while] all [matters will be returned to God.) 109 (

) XII (You are the best community which has been produced for mankind. You command decency and forbid dishonor, and you believe in God] Alone [. If the People of the Book would only believe, it would be better for them; some of them are believers while most of them are perverse.) 110 (

They will never harm you except by annoying] you [. Yet if they should fight you, they will] soon [turn their backs; then they will not be supported.) 111 (

Disgrace will be branded on them wherever they are overtaken unless they have a bond] leading [to God and a bond with other men. They have incurred anger from God while misery has been branded on them. That is because they have disbelieved in God's signs and killed the prophets without any right to; that is because they disobey and act so aggressive.)112 (

Yet they are not] all [alike: some People of the Book form an upright community; they recite God's verses through the small hours of the night as they bow down on their knees.) 113 (

They believe in God and the Last Day; they command decency and forbid dishonor, and compete in doing good deeds. Those are honorable men;) 114 (

any good they do will never be denied them. God is Aware of the heedful.)115

h53

حکمت 53

 

و قال ع السخاء ما کان ابتداء- فأما ما کان عن مسألة فحیاء و تذمم

 

ترجمه فارسی :

 

اخلاقى، اقتصادى، اجتماعى)

و درود خدا بر او، فرمود: سخاوت آن است که تو آغاز کنى، زیرا آنچه با درخواست داده مى‏شود یا از روى شرم و یا از بیم شنیدن سخن ناپسند است.

 

ترجمه انگلیسی :

 

Amir al-mu'mirim, peace be upon him, said: Generosity is that which is by one's own initiative, because giving on being asked is either out of selfrespect or to avoid rebuke.

أَحَد: یکتا، یگانه

 

«أحد» در اصل «وَحَد» و مانند واحد از ریشه «و‌ح‌د» مشتق شده، «واو» آن به همزه تبدیل گشته و به‌معنای یکتا و یگانه است.^[1] برخی، اصل آن را أوْحَد دانسته‌اند که واو در آن حذف شده تا میان اسم و صفت تفاوت گذاشته شود.^[2] گرچه ریشه دو واژه «واحد» و «أحد» یکی است، بسیاری معتقدند که میان آن دو تفاوت‌هایی وجود دارد; از‌جمله: 1. «واحد» پیش از «اثنان» سرآغاز شمارش عدد قرار می‌گیرد; در‌حالی‌که «اَحَد» آغاز رقم شمارش واقع نمی‌شود; بنابراین ترتیب «احد» و «اثنان» درست نیست.^[3]

p64

* آموزگاری ، عشق است چنین جایگاهی هیچ گاه به دست غیر مباد . حکیم ارد بزرگ *

 

* آنها که غائب اند ، کمال مطلوب اند و حاضرین معمولی و پیش پا افتاده اند . گوته *