آمادگی برای بهره‏ گیری از نشانه‏ های حق

 

 

سید محمد رضا ابطحی

 

چکیده:

- انسان موجودی قابل است.
- ابزاری برای شناخت در اختیار دارد.
- آفاق و انفس بهترین ابزار شناخت.
- برابری انسان با چهارپایان یا بدتر از آنان.
- روزی رسانی خدا
- تاثیر نشانه‏های حق پانزده نوع آمادگی می‏خواهد که شامل:
1. باید ایمان داشته باشد 2. باید متذکر باشد 3. باید علم داشته باشد 4. باید تفکر کند 5. باید تعقل کند 6. باید تفقه داشته باشد 7. باید یقین داشته باشد 8. باید از گناه پرهیز کند 9. باید حرف شنو باشد 10. باید اهل بندگی خدا باشد 11. باید شکرگزار نعمتهای الهی باشد 12. باید دارای هوش سرشار باشد 13. باید بسیار شکیبا و شکرگزار باشد 14. باید صاحب مغز باشد 15. باید دانشمند و دانا باشد.

موضوعات مرتبط:

- درخواست آمادگی از خدا
- درخواست زلیخا از یوسف جهت آمادگی برای گناه
- آماده کردن امکانات کامل برای یاری دین خدا در میدان جهاد

روایات:

ندارد

أشعار:

زندگی چنگ است جانا بهر جنگ آماده شو==نیست هنگام تأمل بی درنگ آماده شو
در ره ناموس و ملک و ملت و خویش و تبار==با نشاط شیر و با عزم پلنگ آماده شو
برگ درختان سبز در نظر هوشیار==هر ورقش دفتری است معرفت کردگار

خلاصه بحث:

در مقدمه بحث آمادگی این مطالب را می‏بینید:
- استفاده از چشم و گوش و قلب (عقل) برای درک حقایق. [1]
- خدا چشم و گوش و زبان و لب را داد و انسان را هدایت نمود. [2]
- خداشناسی به وسیله آفاق و انفس. [3]
- نتیجه خودداری از درک حقایق با وجود داشتن امکانات. [4] و [5]
این سه آیه نخست ترتیب لطیفی دارد)
آیه نخست: از عوامل وجود انسان در کره زمین سخن می‏گوید.
آیه دوّم: از خود وجود انسان سخن می‏گوید.
آیه سوّم: از عوامل دوام و بقاء او سخن می‏گوید.
این نکته نیز قابل توجّه است:
چیزی که مانع بصیرت آدمی می‏شود، و او را از مطالعه اسرار آفرینش، اسرار زمین و شگفتیهای وجود خودش باز می‏دارد همان حرص برای روزی است، خداوند در آیه اخیر به انسان اطمینان می‏دهد که روزی او تضمین شده است، تا بتواند با خیال راحت به شگفتیهای جهان هستی بنگرد، و جمله أَ فَلا تُبْصِرُونَ در مورد او تحقق یابد.
لذا برای تاکید این مطلب در آخرین آیه مورد بحث سوگند یاد کرده می‏گوید: به خدای آسمان و زمین سوگند که این مطلب حق است، درست همانگونه که شما سخن می‏گوئید:
فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقُّ مِّثْلَ ما أنَّکُمْ تَنطِقُونَ. [6]

داستانها و دو نکته مهم:

 

نکته اول و داستان تکان دهنده أصمعی

فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقُّ مِّثْلَ ما أنَّکُمْ تَنطِقُونَ.. [6]

نکته دوّم و بهره‏گیری از نشانه‏های حق آمادگی لازم دارد: [7] و [8]

بهره‏گیری از نشانه‏های حق نیاز به پانزده نوع آمادگی دارد.
آمادگی أوّل: باید ایمان داشته باشد. [9] و [10] و [11] و [12] و [13] و [14] و [15] و [16] و [17] و [18]
ضررهای عدم ایمان. [19]
آمادگی دوّم: باید متذکّر باشد. [20] و [21]
آمادگی سوّم: باید علم داشته باشد و بداند. [22] و [23] و [24] و [25] و [26] و [27] و [28] و [29]
آمادگی چهارم: باید تفکّر کند. [30] و [31] و [32] و [33] و [34] و [35] و [36]
آمادگی پنجم: باید تعقّل کند. [37] و [38] و [39] و [40] و [41] و [42] و [43] و [44]
آمادگی ششم: باید تفقّه داشته باشد. [45]
آمادگی هفتم: باید یقین داشته باشد. [46] و [47] و [48] و [49] و [50]
آمادگی هشتم: باید از گناه پرهیز کند. [51]
آمادگی نهم: باید حرف شنو باشد. [52] و [53] و [54]
آمادگی دهم: باید أهل بندگی خدا باشد. [55]
آمادگی یازدهم): باید شکرگزار نعمتهای الهی باشد. [56]
آمادگی دوازدهم: باید دارای هوش سرشار باشد. [57]
داستان حضرت لوط علیه السلام و هجوم مردم آلوده به خانه او
آمادگی سیزدهم: باید بسیار شکیبا و شکرگزار باشد. [58] و [59] و [60] و [61]
آمادگی چهاردهم: باید صاحب مغز باشد. [62] و [63]
آمادگی پانزدهم: باید دانشمند و دانا باشد. [64]
موضوعات مربوط به بحث تهیّأ و مهیّا و آماده و آمادگی
1 - درخواست آمادگی از خدا. [65]
2 - درخواست زلیخا از یوسف جهت آمادگی برای گناه. [66]
3 - آماده کردن امکانات کامل برای یاری دین خدا. [67]

مقدمه:

این قسمت شعر است:
برگ درختان سبز در نظر هوشیار==هر ورقش دفتری است معرفت کردگار
انسان موجودی است با قابلیتهای گوناگون که از همه آنها مهمتر قابلیت درک و فهم و شعور است. و خداوند از راههای گوناگون سمعی و بصری و قلبی (چشم و گوش و عقل) و غیره انسان را هدایت نموده است و او را تشویق کرده تا از اطراف خود بهره بگیرد، و حتی در وجود خود کاوش کند، و لذا در آیات فراوانی این مطلب دنبال شده که از آن جمله می‏توان به این آیات اشاره نمود:
وَ لا تَقْفُ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً
و ازآنچه به آن علم نداری پیروی مکن، چرا که گوش و چشم و دل هر یک در آن کار مسؤول است. (اسراء، 36)
أ لَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَیْنَیْنِ
آیا برای او دو چشم نیافریده‏ایم.
وَ لِساناً وَ شَفَتَیْنِ
و زبانی و دو لب.
وَ هَدَیْناهُ النَّجْدَیْنِ
و او را بر سر [هر یک از] دو راه [خیر و شر] نیاورده‏ایم. (بلد، 8 تا 10)
سَنُریهِمْ آیاتِنا فِی اْلآفاقِ وَ فی أنْفُسِهِمْ حَتّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أنَّهُ الْحَقُّ أ وَ لَمْ یَکْفِ بِرَبِّکَ أنَّهُ عَلی کُلِّ شَیْ‏ءٍ شَهیدٌ
زودا که آیات خود را در بیرون و درونشان به ایشان بنمایانیم، تا آنکه بر آنان آشکار شود که آن حق است، آیا کافی نیست که پروردگارت بر همه چیز گواه است. (فصّلت، 53)
ولی بسیارند کسانی که از این نعمتها بهره نمی‏برند و لذا می‏فرماید:
و لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ اْلإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها أُولئِکَ کَاْلأَنْعامِ بَلْ هُمْ أضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ
و به راستی بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریده‏ایم [چرا که] دلهایی دارند که با آن در نمی‏یابند، و دیدگانی دارند که با آن نمی‏بینند، و گوشهایی دارند که با آن نمی‏شنوند، اینان همچون چارپایانند، بلکه گمراه‏ترند، اینانند که غافلند. (اعراف، 179)
أمْ تَحْسَبُ أنَّ أکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أوْ یَعْقِلُونَ إنْ هُمْ إلاّ کَاْلأَنْعامِ بَلْ هُمْ أضَلُّ سَبیلاً
یا گمان می‏کنی که بیشترین آنان گوش شنوا دارند با تعقل می‏کنند، آنان جز همانند چارپایان نیستند، بلکه ایشان گمراه‏ترند. (فرقان، 44)
و نیز می‏فرماید:
وَ فی الأَرْضِ ءَایَتٌ لِّلْمُوقِنِینَ.
و در زمین آیاتی برای طالبان یقین است.
وَ فی أَنفُسِکمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ.
و در وجود خود شما (نیز آیاتی است) آیا نمی‏بینید؟ !.
وَ فی السمَاءِ رِزْقُکمْ وَ مَا تُوعَدُونَ.
روزی شما در آسمان است و آنچه به شما وعده داده می‏شود.
فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقُّ مِّثْلَ ما أنَّکُمْ تَنطِقُونَ.
سوگند به پروردگار آسمان و زمین که این مطلب حق است، همانگونه که شما سخن می‏گوئید ! (برای خدا روزی دادن به شمابه همان آسانی است که شما سخن می‏گوئید). (ذاریات، 20 تا 23)
سه آیه نخست ترتیب لطیفی دارد:
آیه نخست: از عوامل وجود انسان در کره زمین سخن می‏گوید.
آیه دوّم: از خود وجود انسان سخن می‏گوید.
آیه سوّم: از عوامل دوام و بقاء او سخن می‏گوید.
این نکته نیز قابل توجّه است:
چیزی که مانع بصیرت آدمی می‏شود، و او را از مطالعه اسرار آفرینش، اسرار زمین و شگفتیهای وجود خودش باز می‏دارد همان حرص برای روزی است، خداوند در آیه اخیر به انسان اطمینان می‏دهد که روزی او تضمین شده است، تا بتواند با خیال راحت به شگفتیهای جهان هستی بنگرد، و جمله أَ فَلا تُبْصِرُونَ در مورد او تحقق یابد.
لذا برای تاکید این مطلب در آخرین آیه مورد بحث سوگند یاد کرده می‏گوید: به خدای آسمان و زمین سوگند که این مطلب حق است، درست همانگونه که شما سخن می‏گوئید:
فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقُّ مِّثْلَ ما أنَّکُمْ تَنطِقُونَ.
کار به جائی رسیده است که خداوند با آن عظمت و قدرتش برای اطمینان دادن به بندگان شکاک و دیر باور و ضعیف النفس و حریص سوگند یاد می‏کند که آنچه به شما در زمینه رزق و روزی و وعده‏های ثواب و عقاب قیامت وعده داده شده همه حق است، و هیچ شک و تردیدی در آن نیست.
تعبیر به: مِثْلَ ما أنَّکُمْ تَنطِقُونَ. همانگونه که سخن می‏گوئید تعبیر لطیف و حساب شده‏ای است که از محسوسترین اشیاء سخن می‏گوید، چرا که گاهی خطا در باصره یا سامعه انسان واقع می‏شود، اما در سخن گفتن چنین خطائی راه ندارد که انسان احساس کند سخن گفته در حالی که سخن نگفته باشد، لذا قرآن می‏گوید:
همان اندازه که سخن گفتن شما برایتان محسوس است و واقعیت دارد رزق و وعده‏های الهی نیز همینگونه است ! از این گذشته مساله سخن گفتن خود یکی از بزرگترین روزیها ومواهب پروردگار است که هیچ موجود زنده‏ای جز انسان از آن برخوردار نشده است، ونقش سخن گفتن در زندگی اجتماعی انسانها و تعلیم و تربیت و انتقال علوم و دانشها و حل مشکلات زندگی بر کسی پوشیده نیست.

داستان:

 

داستان تکان دهنده أصمعی

زمخشری در تفسیر کشاف از اصمعی نقل می‏کند:
از مسجد بصره بیرون آمدم، ناگاه چشمم به یک عرب بیابانی افتاد که بر مرکبش سوار بود، با من روبرو شد و گفت: از کدام قبیله‏ای؟ گفتم از بنی اصمع گفت: از کجا می‏آئی؟ گفتم از آنجا که کلام خداوند رحمان را می‏خوانند، گفت برای من هم بخوان ! من آیاتی از سوره ذاریات را برای او خواندم، تا به آیه وَ فی السمَاءِ رِزْقُکمْ رسیدم، گفت کافی است، برخاست و شتری را که با خود داشت نحر کرد، و گوشت آنرا در میان نیازمندانی که می‏آمدند و می‏رفتند تقسیم نمود، شمشیر و کمانش را نیز شکست و کنار انداخت و پشت کرد و رفت.
این داستان گذشت. هنگامی که با هارون الرشید به زیارت خانه خدا رفتم مشغول طواف بودم ناگهان دیدم کسی با صدای آهسته مرا صدا می‏زند نگاه کردم دیدم همان مرد عرب است، لاغر شده، و رنگ صورتش زرد گشته است: پیدا بود که عشقی آتشین بر او چیره گشته و او را بیقرار ساخته است به من سلام کرد و خواهش نمود بار دیگر همان سوره ذاریات را برای او بخوانم، وقتی به همان آیه رسیدم فریادی کشید و گفت ما وعده خداوند خود را به خوبی یافتیم، سپس افزود آیا بعد از اینهم آیه‏ای هست من آیه بعد را خواندم:
فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقُّ مِّثْلَ ما أنَّکُمْ تَنطِقُونَ.
بار دیگر صیحه زد و گفت:
یَا سُبْحَانَ الله، مَنْ ذَا الَّذی أغْضَبَ الْجَلیلَ حَتی حَلَفَ یُصَدِّقُوهُ بِقَوْلِه، حَتّی ألْجَئُوهُ إلَیَ الْیَمین؟ !:
براستی عجیب است، چه کسی خداوند جلیل را به خشم آورده که این چنین سوگند یاد می‏کند آیا سخن او را باور نکرده‏اند که ناچار از سوگند شده؟ ! این جمله را سه بار تکرار کرد و بر زمین افتاد و مرغ روحش به آسمان پرواز کرد.
نکته اول: تاثیر آیات قرآن بر انسان هایی که با نشانه های حق آشنا می شوند.
نکته دوّم: بهره‏گیری از نشانه‏های حق آمادگی لازم دارد: (ذاریات، آیات 20 تا 23)
هنگامی که آیات قرآن سخن از اسرار آفرینش و نشانه‏های خدا در عالم هستی می‏گوید با عباراتی می‏فرماید و این تعبیرات به خوبی نشان می‏دهد که برای استفاده و بهره‏گیری از آیات بی شمار و نشانه‏های بسیار که برای وجود پاک او در سراسر عالم آفرینش وجود دارد زمینه آماده‏ای لازم است، چشمی بینا، گوشی شنوا، فکری بیدار، ودلی هشیار و روحی آماده پذیرش و تشنه حقایق لازم است، وگرنه ممکن است انسان سالها در لابلای این آیات زندگی کند اما همچون حیوانات جز اصطبل و علف نشناسد. (مسئله سخن گفتن و نقش آن در زندگی انسان - تفسیر نمونه، جلد 22، صفحه 336)
بهره‏گیری از نشانه‏های حق نیاز به پانزده نوع آمادگی دارد.

آمادگی أوّل: باید ایمان داشته باشد. (شامل 13 آیه)

1 - وَ هُوَ الَّذِی أَنزَلَ مِنَ السمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ نَبَات کلِّ شیْ‏ءٍ فَأَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِراً نخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُّترَاکباً وَ مِنَ النَّخْلِ مِن طلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِیَةٌ وَ جَنَّتٍ مِّنْ أَعْنَابٍ وَ الزَّیْتُونَ وَ الرُّمَّانَ مُشتَبِهاً وَ غَیرَ مُتَشبِهٍ انظرُوا إِلی ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَ یَنْعِهِ إِنَّ فی ذَلِکُمْ لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ. (أنعام/99)
و اوست که از آسمان، آبی فرو فرستاد و بدان هر گونه گیاه برآوردیم و از آن جوانه سبز رویاندیم که از آن دانه‏های در هم رسته بیرون می‏آوریم؛ و از شکوفه درخت خرما خوشه‏های دسترس و باغهای انگور و [درختان] زیتون و انار [پدید آوردیم] که همانند و ناهمانند هستند؛ به میوه‏های آن چون میوه دهد و به رسیدنش بنگرید؛ در این برای اهل ایمان، مایه‏های عبرت است.
2 - وَ لَقَدْ جِئْنَهُم بِکِتَبٍ فَصلْنَهُ عَلی عِلْمٍ هُدًی وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (أعراف/52)
و به راستی که برای آنان کتابی آورده‏ایم که از روی علم، روشن و شیوایش ساخته‏ایم، که رهنمود و رحمتی است برای اهل ایمان.
3 - أَ لَمْ یَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا الَّیْلَ لِیَسکُنُوا فِیهِ وَ النَّهَارَ مُبْصِراً إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (نمل/86)
آیا ننگریسته‏اند که ما شب را آفریده‏ایم که در آن آرام گیرند، و روز را چشم‏اندازی روشن [گردانده‏ایم]، بیگمان در این برای اهل ایمان مایه‏های عبرت است.
4 - نَتْلُوا عَلَیْک مِن نَّبَإِ مُوسی وَ فِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (قصص/3)
بخشی از داستان موسی و فرعون را برای اهل ایمان به راستی و درستی بر تو می‏خوانیم.
5 - فَمَا کانَ جَوَاب قَوْمِهِ إِلا أَن قَالُوا اقْتُلُوهُ أَوْ حَرِّقُوهُ فَأَنجَاهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (عنکبوت/24)
آنگاه پاسخ قومش جز این نبود که گفتند او را بکشید یا او را بسوزانید، سپس خداوند او را از آتش نجات داد؛ بیگمان در این امر مایه‏های عبرتی برای اهل ایمان است.
6 - أَ وَ لَمْ یَکْفِهِمْ أَنَّا أَنزَلْنَا عَلَیْک الْکتَب یُتْلی عَلَیْهِمْ إِنَّ فی ذَلِک لَرَحْمَةً وَ ذِکرَی لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (عنکبوت/51)
آیا برای ایشان کافی نیست که ما بر تو کتاب آسمانی را فرو فرستادیم که بر آنان خوانده می‏شود؛ بیگمان در این امر رحمت و پندآموزی برای اهل ایمان است.
7 - قُل لا أَمْلِک لِنَفْسی نَفْعاً وَ لا ضراًّ إِلا مَا شاءَ اللَّهُ وَ لَوْ کُنت أَعْلَمُ الْغَیْب لاستَکثرْت مِنَ الْخَیرِ وَ مَا مَسنیَ السوءُ إِنْ أَنَا إِلا نَذِیرٌ وَ بَشِیرٌ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (أعراف/188)
بگو که برای خود اختیار سود و زیانی ندارم مگر آنچه خدا بخواهد؛ و اگر غیب می‏دانستم خیر فراوان برای خود کسب می‏کردم و هیچ ناگواری به من نمی‏رسید، من کسی جز هشداردهنده و مژده‏آور اهل ایمان نیستم.
8 - وَ إِذَا لَمْ تَأْتِهِم بِئَایَةٍ قَالُوا لَوْ لا اجْتَبَیْتَهَا قُلْ إِنَّمَا أَتَّبِعُ مَا یُوحَی إِلیَّ مِن رَّبی هَذَا بَصائرُ مِن رَّبِّکمْ وَ هُدًی وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (أعراف/203)
و چون برای آنان آیه‏ای نیاوری گویند چرا از خود برنمی‏سازی؟ بگو فقط از آنچه از سوی پروردگارم به من وحی می‏شود پیروی می‏کنم؛ این روشنگریهایی از سوی پروردگارتان و رهنمود و رحمتی برای اهل ایمان است.
9 - لَقَدْ کانَ فی قَصصِهِمْ عِبرَةٌ لأُولی الأَلْبَبِ مَا کانَ حَدِیثاً یُفْترَی وَ لَکن تَصدِیقَ الَّذِی بَینَ یَدَیْهِ وَ تَفْصِیلَ کلِّ شیْ‏ءٍ وَ هُدًی وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (یوسف/111)
به راستی که در بیان داستان ایشان مایه عبرتی برای خردمندان هست. [و این قرآن] سخنی برساخته نیست، بلکه همخوان با کتابی است که پیشاپیش آن است و روشنگر همه چیز و رهنمود و رحمتی برای اهل ایمان است.
10 - وَ مَا أَنزَلْنَا عَلَیْک الْکِتَب إِلا لِتُبَینَ لهَُمُ الَّذِی اخْتَلَفُوا فِیهِ وَ هُدًی وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (نحل/64)
و قرآن را جز برای این بر تو فرو نفرستادیم که [حقیقت] آنچه را اختلاف دارند، برایشان روشن کنی؛ و برای آنکه برای اهل ایمان رهنمود و رحمت باشد.
11 - أَ لَمْ یَرَوْا إِلی الطیْرِ مُسخَّرَتٍ فی جَوِّ السمَاءِ مَا یُمْسِکُهُنَّ إِلا اللَّهُ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (نحل/79)
آیا به پرندگان ننگریسته‏اند که در فضای آسمان رام شده‏اند؛ کسی جز خداوند آنها را [در آن حال] نگاه نمی‏دارد؛ بیگمان در این برای اهل ایمان مایه‏های عبرت است.
12 - أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّ اللَّهَ یَبْسط الرِّزْقَ لِمَن یَشاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (روم/37)
آیا ندانسته‏اند که خداوند روزی را برای هر کس که بخواهد گشاده و [برای هر کس که بخواهد] تنگ می‏دارد؛ بیشک در این امر برای اهل ایمان مایه‏های عبرت است.
13 - أَ وَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَبْسط الرِّزْقَ لِمَن یَشاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ (زمر/52)
آیا ندانسته‏اند که خداوند روزی را برای هر کس که بخواهد گشاده یا فرو بسته می‏دارد، یبگمان در این امر برای اهل ایمان مایه‏های عبرت است.

عدم ایمان و ضررهای آن:

1 - ثمَّ أَرْسلْنَا رُسلَنَا تَترَا کلَّ مَا جَاءَ أُمَّةً رَّسولهَُا کَذَّبُوهُ فَأَتْبَعْنَا بَعْضهُم بَعْضاً وَ جَعَلْنَهُمْ أَحَادِیث فَبُعْداً لِقَوْمٍ لا یُؤْمِنُونَ (44)
سپس پیامبرانمان را پیاپی فرستادیم؛ هرگاه که پیامبری به سراغ امتش می‏آمد او را دروغگو می‏انگاشتند، آنگاه آنان را به دنبال همدیگر آوردیم [و از میان بردیم] و افسانه‏شان گرداندیم؛ آری لعنت بر قوم بی‏ایمان.

آمادگی دوّم: باید متذکّر باشد. (شامل 2 آیه)

1 - وَ مَا ذَرَأَ لَکمْ فی الأَرْضِ مخْتَلِفاً أَلْوَنُهُ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَةً لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ (نحل/13)
و آنچه در زمین برای شما رنگارنگ آفرید، بیگمان در این برای پندگیران مایه عبرتی هست.
2 - وَ هَذَا صرَط رَبِّک مُستَقِیماً قَدْ فَصلْنَا الاَیَتِ لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ (أنعام/126)
و این راه پروردگار توست که مستقیم است؛ به راستی که آیات [خود] را برای پندگیران به روشنی بیان داشته‏ایم.

آمادگی سوّم: باید علم داشته باشد و بداند. (شامل 8 آیه)

1 - فَإِن طلَّقَهَا فَلا تحِلُّ لَهُ مِن بَعْدُ حَتی تَنکِحَ زَوْجاً غَیرَهُ فَإِن طلَّقَهَا فَلا جُنَاحَ عَلَیهِمَا أَن یَتَرَاجَعَا إِن ظنَّا أَن یُقِیمَا حُدُودَ اللَّهِ وَ تِلْک حُدُودُ اللَّهِ یُبَیِّنهَا لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ (بقره/230)
آنگاه چون زن را طلاق گفت، دیگر بر او حلال نیست، مگر آنکه به همسری جز او شوهر کند، سپس اگر آن مرد او را طلاق داد، بر آنان گناهی نیست که اگر می‏دانند احکام الهی را مراعات خواهند کرد دوباره به همسری یکدیگر درآیند، و اینها احکام الهی است که برای مردم دانا بیان می‏دارد.
2 - وَ هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ النُّجُومَ لِتهْتَدُوا بهَا فی ظلُمَتِ الْبرِّ وَ الْبَحْرِ قَدْ فَصلْنَا الاَیَتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ (أنعام/97)
و هموست که ستارگان را برای شما آفرید تا در تاریکیهای خشکی و دریا راه خود را پیدا کنید؛ به راستی که آیات [خود] را برای اهل معرفت به روشنی بیان کرده‏ایم.
3 - وَ کَذَلِک نُصرِّف الاَیَتِ وَ لِیَقُولُوا دَرَست وَ لِنُبَیِّنَهُ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ (أنعام/105)
و بدینسان آیات [خود] را گونه‏گون بیان می‏داریم برای آنکه مبادا بگویند درس گرفته‏ای، و برای آنکه آن را به روشنی برای اهل معرفت باز گوییم.
4 - قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَ الطیِّبَتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذِینَ ءَامَنُوا فی الْحَیَوةِ الدُّنْیَا خَالِصةً یَوْمَ الْقِیَمَةِ کَذَلِک نُفَصلُ الاَیَتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ (أعراف/32)
بگو چه کسی زینت الهی را که برای بندگانش پدید آورده، و رزق پاکیزه او را حرام کرده است؟ بگو اینها در زندگانی دنیا برای مؤمنان [و نامؤمنان] است و در روز قیامت نیز خاص مؤمنان است؛ بدینسان آیات خود را برای اهل معرفت به روشنی بیان می‏کنیم.
5 - فَإِن تَابُوا وَ أَقَامُوا الصلَوةَ وَ ءَاتَوُا الزَّکوةَ فَإِخْوَنُکُمْ فی الدِّینِ وَ نُفَصلُ الاَیَتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ (توبه/11)
اما اگر [از کفر] توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات پرداختند، در آن صورت برادران دینی شما هستند؛ و ما آیات [خود] را برای اهل معرفت به روشنی بیان می‏داریم.
6 - هُوَ الَّذِی جَعَلَ الشمْس ضِیَاءً وَ الْقَمَرَ نُوراً وَ قَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السنِینَ وَ الْحِساب مَا خَلَقَ اللَّهُ ذَلِک إِلا بِالْحَقِّ یُفَصلُ الاَیَتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ (یونس/5)
اوست کسی که خورشید را روشن و ماه را تابان کرد و برای آن [ماه] منزلهایی معین کرد، تا شمار سالها و حساب [زندگی خود] را بدانید؛ خداوند این را جز به حق نیافریده است؛ و برای اهل معرفت آیات خود را به روشنی بیان می‏دارد.
7 - فَتِلْک بُیُوتُهُمْ خَاوِیَةَ بِمَا ظلَمُوا إِنَّ فی ذَلِک لاَیَةً لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ (نمل/52)
این است خانه‏هایشان که به خاطر ستمی که ورزیدند [خاموش و] خالی است؛ بیگمان در این برای اهل معرفت مایه عبرتی هست.
8 - کِتَبٌ فُصلَت ءَایَتُهُ قُرْءَاناً عَرَبِیًّا لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ (فصّلت/3)
کتابی است که آیاتش به شیوایی بیان شده است، قرآنی عربی برای اهل معرفت.

آمادگی چهارم: باید تفکّر کند.

1 - اللَّهُ یَتَوَفی الأَنفُس حِینَ مَوْتِهَا وَ الَّتی لَمْ تَمُت فی مَنَامِهَا فَیُمْسِک الَّتی قَضی عَلَیهَا الْمَوْت وَ یُرْسِلُ الأُخْرَی إِلی أَجَلٍ مُّسمًّی إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (زمر/42)
خداوند جانها را به هنگام مرگ آنها، و نیز آن را که نمرده است در خوابش، می‏گیرد، سپس آن را که مرگش را رقم زده است، نگاه می‏دارد، و دیگری را تا زمانی معین گسیل می‏دارد؛ بیگمان در این امر برای اندیشه‏وران مایه‏های عبرت است.
2 - إِنَّمَا مَثَلُ الْحَیَوةِ الدُّنْیَا کَمَاءٍ أَنزَلْنَهُ مِنَ السمَاءِ فَاخْتَلَط بِهِ نَبَات الأَرْضِ مِمَّا یَأْکلُ النَّاس وَ الأَنْعَمُ حَتی إِذَا أَخَذَتِ الأَرْض زُخْرُفَهَا وَ ازَّیَّنَت وَ ظنَّ أَهْلُهَا أَنهُمْ قَدِرُونَ عَلَیهَا أَتَاهَا أَمْرُنَا لَیْلاً أَوْ نهَاراً فَجَعَلْنَهَا حَصِیداً کَأَن لَّمْ تَغْنَ بِالأَمْسِ کَذَلِک نُفَصلُ الاَیَتِ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (یونس/24)
همانا داستان زندگانی دنیا، همانند داستان آبی است که آن را از آسمان فرو فرستادیم و رستنیهای خاک از آنچه مردمان یا چارپایان می‏خورند، با آن در هم آمیخت [و انبوه شد] تا آنجا که زمین گل و شگوفه‏هایش را برآورد و آراسته گشت، و [سپس] اهلش گمان کردند که مهار کار در دست آنان است، [آنگاه] فرمان ما در شب یا روز دررسید و آن را چون محصول دروشده گرداندیم، گویی که دیروز هیچ چیز نبوده است؛ بدینسان آیات [خود] را برای اندیشه‏وران روشن و شیوا بیان می‏داریم.
3 - وَ هُوَ الَّذِی مَدَّ الأَرْض وَ جَعَلَ فِیهَا رَوَسیَ وَ أَنهَراً وَ مِن کلِّ الثَّمَرَتِ جَعَلَ فِیهَا زَوْجَینِ اثْنَینِ یُغْشی الَّیْلَ النهَارَ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (رعد/3)
و او کسی است که زمین را گسترد و در آن کوهها و رودهایی پدید آورد، و در آن از هر بار و بری زوجی دوگانه آفرید، شب را به روز [و روز را به شب] می‏پوشاند؛ بیگمان در این برای اندیشه‏وران مایه‏های عبرت است.
4 - یُنبِت لَکم بِهِ الزَّرْعَ وَ الزَّیْتُونَ وَ النَّخِیلَ وَ الأَعْنَب وَ مِن کلِّ الثَّمَرَتِ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (نحل/11)
با آن برای شما زراعت و درختان زیتون و خرما و انگور و از هر گونه محصولات [دیگر] می‏رویاند؛ بیگمان در این برای اندیشه‏وران مایه عبرتی هست.
5 - ثمَّ کلِی مِن کلِّ الثَّمَرَتِ فَاسلُکِی سبُلَ رَبِّکِ ذُلُلاً یخْرُجُ مِن بُطونِهَا شرَابٌ مخْتَلِفٌ أَلْوَنُهُ فِیهِ شِفَاءٌ لِّلنَّاسِ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (نحل/69)
سپس از همه میوه‏ها بخور و راه پروردگارت را فرمان‏بردارانه بپوی، [آنگاه ] از شکمهای آنها شهدی رنگارنگ می‏تراود که در آن شفای مردمان است؛ در این برای اندیشه‏وران مایه عبرتی است.
6 - وَ مِنْ ءَایَتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَجاً لِّتَسکُنُوا إِلَیْهَا وَ جَعَلَ بَیْنَکم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (روم/21)
و از جمله آیات او این است که برای شما از نوع خودتان، همسرانی آفرید که با آنان آرام گیرید، و در میان شما دوستی و مهربانی افکند؛ بیگمان در این امر برای اندیشه‏وران مایه‏های عبرت است.
7 - وَ سخَّرَ لَکم مَّا فی السمَوَتِ وَ مَا فی الأَرْضِ جَمِیعاً مِّنْهُ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (جاثیه/13)
و آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است همه از اوست و آنها را برای شما رام کرد، بیگمان در این مایه‏های عبرتی برای اندیشه‏وران هست.

آمادگی پنجم: باید تعقّل کند. (شامل 8 آیه)

1 - إِنَّ فی خَلْقِ السمَوَتِ وَ الأَرْضِ وَ اخْتِلَفِ الَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ الْفُلْکِ الَّتی تجْرِی فی الْبَحْرِ بِمَا یَنفَعُ النَّاس وَ مَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السمَاءِ مِن مَّاءٍ فَأَحْیَا بِهِ الأَرْض بَعْدَ مَوْتهَا وَ بَث فِیهَا مِن کلِّ دَابَّةٍ وَ تَصرِیفِ الرِّیَح وَ السحَابِ الْمُسخَّرِ بَیْنَ السمَاءِ وَ الأَرْضِ لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (بقره/164)
آری در آفرینش آسمانها و زمین و در پی یکدیگر آمدن شب و روز و در کشتی‏ای که برای بهره‏وری مردم در دریا روان است، و آبی که خداوند از آسمان فرو فرستاده است و بدان زمین را پس از پژمردنش زنده داشته و جانورانی که در آن پراکنده است، و در گرداندن بادها و در ابری که بین آسمان و زمین آرمیده است، مایه‏های عبرتی برای خردمندان است.
2 - وَ فی الأَرْضِ قِطعٌ مُّتَجَوِرَتٌ وَ جَنَّتٌ مِّنْ أَعْنَبٍ وَ زَرْعٌ وَ نخِیلٌ صِنْوَانٌ وَ غَیرُ صِنْوَانٍ یُسقَی بِمَاءٍ وَحِدٍ وَ نُفَضلُ بَعْضهَا عَلی بَعْضٍ فی الأُکلِ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (رعد/4)
و در زمین کرتهایی است نزدیک به هم و باغهایی از [درختان] انگور و کشتها[ی گوناگون] و خرما، همانند و ناهمانند، که همه به یک آب آبیاری می‏شوند و میوه‏های بعضی را از بعضی دیگر برتر ساخته‏ایم، بیگمان در این برای خردورزان مایه‏های عبرت است.
3 - وَ سخَّرَ لَکمُ الَّیْلَ وَ النَّهَارَ وَ الشمْس وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومُ مُسخَّرَت بِأَمْرِهِ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (نحل/12)
و برای شما شب و روز و خورشید و ماه را رام کرد، و ستارگان به فرمان او رام شده‏اند، بیگمان در این برای خردورزان مایه عبرتی هست.
4 - وَ مِن ثَمَرَتِ النَّخِیلِ وَ الأَعْنَبِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سکراً وَ رِزْقاً حَسناً إِنَّ فی ذَلِک لاَیَةً لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (نحل/67)
و از میوه‏های درختان خرما و انگور هم [شراب] مستی‏آور و هم خوراک نیکو به دست می‏آورید؛ بیگمان در این امر برای خردورزان مایه عبرتی است.
5 - وَ لَقَد تَّرَکنَا مِنْهَا ءَایَةَ بَیِّنَةً لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (عنکبوت/35)
و به راستی از آن پدیده روشنگری برای خردورزان باقی گذاردیم.
6 - وَ مِنْ ءَایَتِهِ یُرِیکمُ الْبرْقَ خَوْفاً وَ طمَعاً وَ یُنزِّلُ مِنَ السمَاءِ مَاءً فَیُحْیِ بِهِ الأَرْض بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (روم/24)
و از جمله آیات او این است که برق را [به شیوه‏ای] بیم‏انگیز و امیدانگیز به شما می‏نمایاند و از آسمان آبی فرو می‏فرستد و با آن زمین را پس از پژمردنش زنده می‏دارد؛ بیگمان در این [امر] برای خردورزان مایه‏های عبرت است.
7 - ضرَب لَکُم مَّثَلاً مِّنْ أَنفُسِکُمْ هَل لَّکُم مِّن مَّا مَلَکَت أَیْمَنُکُم مِّن شرَکاءَ فی مَا رَزَقْنَکمْ فَأَنتُمْ فِیهِ سوَاءٌ تخَافُونَهُمْ کَخِیفَتِکمْ أَنفُسکُمْ کذَلِک نُفَصلُ الاَیَتِ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (روم/28)
برای شما مثلی از خودتان می‏زند، آیا از ملک یمینتان شریکی در آنچه روزیتان داده‏ایم، دارید که در آن برابر باشید و از آنان همان گونه که از [امثال] خودتان بیمناکید، بیمناک باشید؟ [چنین نیست]، بدینسان آیات [خود] را برای خردورزان روشن بیان می‏کنیم.
8 - وَ اخْتِلَفِ الَّیْلِ وَ النهَارِ وَ مَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السمَاءِ مِن رِّزْقٍ فَأَحْیَا بِهِ الأَرْض بَعْدَ مَوْتهَا وَ تَصرِیفِ الرِّیَح ءَایَتٌ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (جاثیه/5)
و در پی یکدیگر آمدن شب و روز، و هر روزی‏ای [باران] که خداوند از آسمان فرو فرستاده است، و زمین را پس از پژمردنش بدان زنده داشته است، و در گرداندن بادها مایه‏های عبرتی برای خردمندان هست.

آمادگی ششم: باید تفقّه داشته باشد. (شامل 1 آیه)

1 - وَ هُوَ الَّذِی أَنشأَکُم مِّن نَّفْسٍ وَحِدَةٍ فَمُستَقَرُّ وَ مُستَوْدَعٌ قَدْ فَصلْنَا الاَیَتِ لِقَوْمٍ یَفْقَهُونَ (أنعام/98)
و اوست که شما را از تن یگانه‏ای پدید آورد، آنگاه [شما را] قرارگاه و ودیعت‏گاهی است؛ به راستی که آیات [خود] را برای قومی که درمی‏یابند به روشنی بیان کرده‏ایم.

آمادگی هفتم: باید یقین داشته باشد. (شامل 5 آیه)

1 - وَ قَالَ الَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ لَوْ لا یُکلِّمُنَا اللَّهُ أَوْ تَأْتِینَا ءَایَةٌ کَذَلِک قَالَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِم مِّثْلَ قَوْلِهِمْ تَشبَهَت قُلُوبُهُمْ قَدْ بَیَّنَّا الاَیَتِ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ (بقره/118)
نادانان گفتند چرا خداوند با ما [بیواسطه] سخن نمی‏گوید، یا چرا معجزه‏ای برای ما نازل نمی شود. همین‏گونه کسانی که پیش از اینان بودند نیز مانند سخن ایشان را گفتند، دل و درونشان همانند است، و ما آیات [خود] را برای مردمی که اهل یقین هستند، روشن ساخته‏ایم.
2 - أَ فَحُکْمَ الجَْهِلِیَّةِ یَبْغُونَ وَ مَنْ أَحْسنُ مِنَ اللَّهِ حُکْماً لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ (مائده/50)
آیا حکم عهد جاهلیت را می‏پسندند؟ و برای اهل یقین داوری چه کسی بهتر از خداوند است؟.
3 - وَ فی خَلْقِکمْ وَ مَا یَبُث مِن دَابَّةٍ ءَایَتٌ لِّقَوْمٍ یُوقِنُونَ (جاثیه/4)
نیز در آفرینشتان و جانورانی که [در زمین] می‏پراکند، برای اهل یقین مایه‏های عبرت است.
4 - هَذَا بَصئرُ لِلنَّاسِ وَ هُدًی وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ (جاثیه/20)
این دیده‏وریهایی برای مردم است، و برای اهل یقین رهنمود و رحمت است.
5 - (آیات 20 تا 23 سوره ذاریات)
وَ فی الأَرْضِ ءَایَتٌ لِّلْمُوقِنِینَ
و در زمین آیاتی برای طالبان یقین است
وَ فی أَنفُسِکمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ.
و در وجود خود شما (نیز آیاتی است)
آیا نمی‏بینید؟ !
وَ فی السمَاءِ رِزْقُکمْ وَ مَا تُوعَدُونَ.
روزی شما در آسمان است و آنچه به شما وعده داده می‏شود.
فَوَ رَب السمَاءِ وَ الأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقُّ مِّثْلَ مَا أَنَّکُمْ تَنطِقُونَ.
سوگند به پروردگار آسمان و زمین که این مطلب حق است همانگونه که شما سخن می‏گوئید !

آمادگی هشتم: باید از گناه پرهیز کند. (شامل 1 آیه)

1 - إِنَّ فی اخْتِلَفِ الَّیْلِ وَ النهَارِ وَ مَا خَلَقَ اللَّهُ فی السمَوَتِ وَ الأَرْضِ لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَتَّقُونَ (یونس/6)
در پی یکدیگر آمدن شب و روز و در آنچه خداوند در آسمانها و زمین آفریده است، مایه‏های عبرتی برای پرواپیشگان است.

آمادگی نهم: باید حرف شنو باشد. (شامل 3 آیه)

1 - هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الَّیْلَ لِتَسکنُوا فِیهِ وَ النَّهَارَ مُبْصِراً إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ (یونس/67)
او کسی است که شب را برای شما آفرید تا در آن آرام گیرید و روز را چشم‏اندازی روشن ساخت؛ در این عبرتها برای گروهی است که گوش شنوا دارند.
2 - وَ اللَّهُ أَنزَلَ مِنَ السمَاءِ مَاءً فَأَحْیَا بِهِ الأَرْض بَعْدَ مَوْتهَا إِنَّ فی ذَلِک لاَیَةً لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ (نحل/65)
و خداوند از آسمان آبی فرو فرستاد و با آن زمین را پس از پژمردنش زنده کرد، بیگمان در این برای کسانی که گوش شنوا دارند مایه عبرت است.
3 - وَ مِنْ ءَایَتِهِ مَنَامُکم بِالَّیْلِ وَ النهَارِ وَ ابْتِغَاؤُکُم مِّن فَضلِهِ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ (روم/23)
و از جمله آیات او خفتن شما در شب و روز و طلب معاش شما از فضل اوست؛ بیگمان در این [امر] برای کسانی که گوش شنوا دارند، مایه‏های عبرت است.

آمادگی دهم: باید أهل بندگی خدا باشد. (شامل 1 آیه)

1 - إِنَّ فی هَذَا لَبَلَغاً لِقَوْمٍ عابِدِینَ (أنبیاء/106)
در این برای اهل عبادت، کفایتی هست.

آمادگی یازدهم: باید شکرگزار نعمتهای الهی باشد. (شامل 1 آیه)

1 - وَ الْبَلَدُ الطیِّب یخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذِی خَبُث لا یخْرُجُ إِلا نَکِداً کذَلِک نُصرِّف الاَیَتِ لِقَوْمٍ یَشکُرُونَ (أعراف/58)
و زمین پاک گیاهش به اذن پروردگارش می‏روید و آنچه پلید است جز [حاصلی] ناچیز برنیاید؛ بدینسان آیات [خود] را برای سپاسگزاران گونه‏گون بیان می‏داریم.

آمادگی دوازدهم: باید دارای هوش سرشار باشد.

(شامل آیات 61 تا 77 از سوره مبارکه حجر)
(داستان حضرت لوط 7 و هجوم مردم آلوده به خانه او)
فَلَمَّا جَاءَ ءَالَ لُوطٍ الْمُرْسلُونَ (حجر، 61)
هنگامی که فرستادگان (خدا)
به سراغ خاندان لوط آمدند... قَالَ إِنَّکُمْ قَوْمٌ مُّنکرُونَ (حجر، 62)
(لوط) گفت شما گروه ناشناسی هستید !
قَالُوا بَلْ جِئْنَک بِمَا کانُوا فِیهِ یَمْترُونَ (حجر، 63)
گفتند ما همان چیزی را برای تو آورده‏ایم که آنها (کافران)
در آن تردید داشتند (ما مامور عذابیم). وَ أَتَیْنَک بِالْحَقِّ وَ إِنَّا لَصدِقُونَ (حجر، 64)
ما واقعیت مسلمی را برای تو آورده‏ایم و راست می‏گوئیم. فَأَسرِ بِأَهْلِک بِقِطعٍ مِّنَ الَّیْلِ وَ اتَّبِعْ أَدْبَرَهُمْ وَ لا یَلْتَفِت مِنکمْ أَحَدٌ وَ امْضوا حَیْث تُؤْمَرُونَ (حجر، 65)
بنابر این خانواده‏ات را در اواخر شب با خود بردار و از اینجا ببر، تو بدنبال سر آنها حرکت کن، احدی از شما به پشت سر خویش ننگرد. و به همانجا که مامور هستید بروید.
وَ قَضیْنَا إِلَیْهِ ذَلِک الأَمْرَ أَنَّ دَابِرَ هَؤُلاءِ مَقْطوعٌ مُّصبِحِینَ (حجر، 66)
و ما به لوط این موضوع را وحی فرستادیم که صبحگاهان همه آنها ریشه کن خواهند شد. وَ جَاءَ أَهْلُ الْمَدِینَةِ یَستَبْشِرُونَ (حجر، 67)
(از سوی دیگر) اهل شهر (با خبر شدند و به سوی خانه لوط)
آمدند در حالی که به یکدیگر بشارت می‏دادند.
قَالَ إِنَّ هَؤُلاءِ ضیْفِی فَلا تَفْضحُونِ (حجر، 68)
(لوط) گفت اینها میهمانان منند، آبروی مرا نریزید !
وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ لا تخْزُونِ (حجر، 69)
و از خدا بپرهیزید و مرا شرمنده نسازید !
قَالُوا أَ وَ لَمْ نَنْهَک عَنِ الْعَلَمِینَ (حجر، 70)
گفتند مگر ما تو را از جهانیان نهی نکردیم (و نگفتیم احدی را به میهمانی نپذیر !).
قَالَ هَؤُلاءِ بَنَاتی إِن کُنتُمْ فَعِلِینَ (حجر، 71)
گفت دختران من حاضرند اگر می‏خواهید کار صحیحی انجام دهید (با آنها ازدواج کنید و از گناه و آلودگی بپرهیزید). لَعَمْرُک إِنهُمْ لَفِی سکْرَتهِمْ یَعْمَهُونَ (حجر، 72)
بجانت سوگند اینها در مستی خود سرگردانند (و عقل و شعور خود را از دست داده‏اند).
فَأَخَذَتهُمُ الصیْحَةُ مُشرِقِینَ (حجر، 73)
سرانجام بهنگام طلوع آفتاب صیحه (مرگبار، بصورت صاعقه یا زمین لرزه)
آنها را فرو گرفت.
فَجَعَلْنَا عَلِیهَا سافِلَهَا وَ أَمْطرْنَا عَلَیهِمْ حِجَارَةً مِّن سِجِّیلٍ (حجر، 74)
سپس (شهر و آبادی آنها را زیر و رو کردیم)
بالای آنرا پائین قرار دادیم و بارانی از سنگ بر آنها فرو ریختیم.
إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِّلْمُتَوَسمِینَ (حجر، 75)
در این (سرگذشت عبرت‏انگیز) نشانه‏هائی است برای هوشیاران.
وَ إِنهَا لَبِسبِیلٍ مُّقِیمٍ (حجر، 76)
و ویرانه‏های سرزمین آنها بر سر راه (کاروانها) همواره ثابت و برقرار است.
إِنَّ فی ذَلِک لاَیَةً لِّلْمُؤْمِنِینَ (حجر، 77)
در این نشانه‏ای است برای مؤمنان.

آمادگی سیزدهم: باید بسیار شکیبا و شکرگزار باشد. (شامل 4 آیه)

1 - وَ لَقَدْ أَرْسلْنَا مُوسی بِئَایَتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَک مِنَ الظلُمَتِ إِلی النُّورِ وَ ذَکرْهُم بِأَیَّامِ اللَّهِ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِّکلِّ صبَّارٍ شکُورٍ (ابراهیم/5)
و در حقیقت، موسی را با آیات خود فرستادیم [و به او فرمودیم] که قوم خود را از تاریکیها به سوی روشنایی بیرون آور، و روزهای خدا را به آنان یادآوری کن، که قطعاً در این [یادآوری]، برای هر شکیبایِ سپاسگزاری عبرتهاست.
2 - أَ لَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْک تجْرِی فی الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِیرِیَکم مِّنْ ءَایَتِهِ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِّکلِّ صبَّارٍ شکُورٍ (لقمان/31)
آیا ندیده‏ای که کشتیها به نعمت خدا در دریا روان می‏گردند تا برخی از نشانه‏های [قدرت] خود را به شما بنمایاند؟ قطعاً در این [قدرت نمایی،] برای هر شکیبای سپاسگزاری، نشانه‏هاست.
3 - فَقَالُوا رَبَّنَا بَعِدْ بَینَ أَسفَارِنَا وَ ظلَمُوا أَنفُسهُمْ فَجَعَلْنَهُمْ أَحَادِیث وَ مَزَّقْنَهُمْ کلَّ مُمَزَّقٍ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِّکلِّ صبَّارٍ شکُورٍ (سبأ/19)
تا گفتند: »پروردگارا، میان [منزلهای] سفرهایمان فاصله انداز.« و بر خویشتن ستم کردند. پس آنها را [برای آیندگان، موضوع] حکایتها گردانیدیم، و سخت تارومارشان کردیم؛ قطعاً در این [ماجرا] برای هر شکیبای سپاسگزاری عبرتهاست.
4 - إِن یَشأْ یُسکِنِ الرِّیحَ فَیَظلَلْنَ رَوَاکِدَ عَلی ظهْرِهِ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِّکلِّ صبَّارٍ شکُورٍ (شوری/33)
اگر بخواهد باد را ساکن می‏گرداند و [سفینه‏ها] بر پشت [آب] متوقف می‏مانند. قطعاً در این [امر] برای هر شکیبای شکرگزاری نشانه‏هاست.

آمادگی چهاردهم: باید صاحب مغز باشد. (شامل 2 آیه)

1 - کلُوا وَ ارْعَوْا أَنْعَمَکُمْ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لأُولی النُّهَی (طه/54)
بخورید و دامهایتان را بچرانید که قطعاً در اینها برای خردمندان نشانه‏هایی است.
2 - أَ فَلَمْ یهْدِ لهَُمْ کَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُم مِّنَ الْقُرُونِ یمْشونَ فی مَسکِنهِمْ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لأُولی النُّهَی (طه/128)
آیا برای هدایتشان کافی نبود که [ببینند] چه نسلها را پیش از آنان نابود کردیم که [اینک آنها] در سراهای ایشان راه می‏روند؟ به راستی برای خردمندان در این [امر] نشانه‏هایی [عبرت‏انگیز] است.

آمادگی پانزدهم: باید دانشمند و دانا باشد. (شامل 1 آیه)

1 - وَ مِنْ ءَایَتِهِ خَلْقُ السمَوَتِ وَ الأَرْضِ وَ اخْتِلَف أَلْسِنَتِکمْ وَ أَلْوَنِکمْ إِنَّ فی ذَلِک لاَیَتٍ لِّلْعَلِمِین (روم/22)
و از نشانه‏های [قدرت] او آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف زبانهای شما و رنگهای شماست. قطعاً در این [امر نیز] برای دانشوران نشانه‏هایی است.

موضوعات مربوط:

درخواست آمادگی از خدا. (شامل 1 آیه)
إذْ أوَی الْفِتْیَةُ إلَی الْکَهْفِ فَقالُوا رَبَّنا آتِنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً وَ هَیِّیْ لَنا مِنْ أمْرِنا رَشَداً (کهف/10)
چنین بود که جوانمردان به غار پناه بردند و گفتند پروردگارا رحمتی از سوی خویش به ما ارزانی دار و کار ما را به سامان آور.
درخواست زلیخا از یوسف جهت آمادگی برای گناه. (شامل 1 آیه):
وَ راوَدَتْهُ الَّتی هُوَ فی بَیْتِها عَنْ نَفْسِهِ وَ غَلَّقَتِ اْلأَبْوابَ وَ قالَتْ هَیْتَ لَکَ قالَ مَعاذَ اللَّهِ إنَّهُ رَبّی أحْسَنَ مَثْوایَ إنَّهُ لا یُفْلِحُ الظّالِمُونَ. (یوسف، 23)
و زنی که او [یوسف]در خانه‏اش بود، از او کام خواست، و [یک روز، همه] درها را بست و [به یوسف] گفت: بیا پیش من. [یوسف] گفت پناه بر خدا، او [شوهرت] سرور من است و به من منزلتی نیکو داده است، آری ستمکاران رستگار نمی‏شوند.
آماده کردن امکانات کامل برای یاری دین خدا در میدان جهاد. (شامل 1 آیه):
وَ أعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ آخَرینَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْ‏ءٍ فی سَبیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إلَیْکُمْ وَ أنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ. (انفال، 60)
و در برابر آنان هر نیرویی که می‏توانید، از جمله نگاهداری اسبان، فراهم آورید، تا به آن وسیله دشمن خدا و دشمن خود را بترسانید، همچنین دیگرانی را هم غیر از آنان، که شما ایشان را نمی‏شناسید، و خداوند می‏شناسدشان، و آنچه در راه خدا انفاق کنید، پاداشش به تمامی به شما داده خواهد شد، و بر شما ستم نمی‏رود.

شعر:

این قسمت شعر است:
زندگی چنگ است جانا بهر جنگ آماده شو==نیست هنگام تأمل بی درنگ آماده شو
در ره ناموس و ملک و ملت و خویش و تبار==با نشاط شیر و با عزم پلنگ آماده شو

سؤالات مهم از بحث:

1. موضوع این بحث چه بود؟
2. ترتیب لطیف سه آیه اول در مقدمه چه بود؟
3. بهره‏گیری از نشانه‏های حق به چند نوع آمادگی نیاز دارد؟
4. آمادگی أول را ذکر کنید و آدرس آیات آنرا بنویسید؟
5. عدم ایمان چه ضررهائی دارد؟
6. آمادگی سوم را ذکر کنید و آدرس آیات آنرا بنویسید؟
7. آمادگی پنجم را ذکر کنید و آدرس آیات آنرا بنویسید؟
8. آمادگی هفتم را ذکر کنید و آدرس آیات آنرا بنویسید؟
9. موضوعات دیگری که به مربوط می‏شد چه بود؟
10. در کدام سوره و آیه از خدا درخواست آماده کردن زمینه رشد می‏کنیم؟
11. درخواست زلیخا از یوسف جهت آمادگی برای چه گناهی بود؟
12. در کدام سوره و آیه آماده کردن امکانات کامل برای یاری دین خدا ذکر شده؟
13. در کدام سوره و آیه از چشم و گوش و قلب (عقل) برای درک حقایق ذکر شده؟
14. یکی از ابزار خداشناسی را ذکر کنید؟
15. آنان که با وجود داشتن امکانات از درک خودداری می‏کنند به چیز تشبیه شده‏اند؟

فهرست آیات مربوط به موضوع:

1. اسراء، 36
2. بلد، 8 تا 10
3. فصّلت، 53
4. اعراف، 179
5. فرقان، 44
6. ذاریات، 20 تا 23
7. همان
8. ذاریات، آیات 20 تا 23
9. أنعام، 99
10. أعراف، 52
11. نمل، 86
12. قصص، 3
13. عنکبوت، 24 و 51
14. أعراف، 188 و 203
15. یوسف، 111
16. نحل، 64 و 79
17. روم، 37
18. زمر، 52
19. مؤمنون 44
20. نحل، 13
21. أنعام، 126
22. بقره، 230
23. أنعام، 97
24. أنعام، 105
25. أعراف، 32
26. توبه، 11
27. یونس، 5
28. نمل، 2
29. فصّلت، 3
30. زمر، 42
31. یونس، 24
32. رعد، 3
33. نحل، 11
34. نحل، 69
35. روم، 21
36. جاثیه، 13
37. بقره، 164
38. رعد، 4
39. نحل، 12
40. نحل، 67
41. عنکبوت، 35
42. روم، 24
43. روم، 28
44. جاثیه، 5
45. أنعام، 98
46. بقره، 118
47. مائده، 50
48. جاثیه، 4
49. جاثیه، 20
50. ذاریات 20 تا 23
51. یونس، 6
52. یونس، 67
53. نحل، 65
54. روم، 23
55. أنبیاء، 106
56. أعراف، 58
57. حجر، 61 تا 77
58. ابراهیم، 5
59. لقمان، 31
60. سبأ، 19
61. شوری، 33
62. طه، 54
63. طه، 128
64. روم، 22
65. کهف، 10
66. یوسف، 23
67. انفال، 60