چهارشنبه ۷ فروردین ۱۳۸۷ روزنامه رسالت
اختلالات روحی و روانی اسکیزوفرنی
در بین تمام اختلالات روانپزشکی تعریف و توصیف اسکیزوفرنی از همه مشکل تر و پیچیده تر است. واژه اسکیزوفرنی از دو کلمه اسکیزو و فرنی ترکیب شده است که اولی به معنی دوپاره شدن و ازهم گسیختگی بوده و واژه دوم به معنی فکر است.
درر قدیم الایام نظر عامه پیرامون اختلالات ذهنی این بود که آنها نتیجه نیروهای فوق طبیعی هستند. در تمدن و فرهنگ قدیم باور نیرومندی نسبت به بیماری های روانی وجود داشت که با اندیشه های روانشناختی عدم کارکرد ذهن درهم آمیخته شده بود. به همین علت تلاش هایی برای بازگرداندن تعادل فکری بیماران انجام می دادند. مانند خوابانیدن آنها روی پوست حیوانات سوراخ کردن جمجمه بیمار، گرسنگی دادن یا شکنجه های جسمی. همه اینها به واسطه شیوع خرافات واوهام بوده است. به تدریج پزشکان و دانشمندانی همچون بقراط، پینل، بلولر و دیگران این اعتقادات را زیرسوال برده و علل طبیعی را سبب بیماری های روانی دانستند و برخورد با بیماران روانی را متحول ساختند.
تعریف اسکیزوفرنی
در بین تمام اختلالات روانپزشکی تعریف و توصیف اسکیزوفرنی از همه مشکل تر و پیچیده تر است. واژه اسکیزوفرنی از دو کلمه اسکیزو و فرنی ترکیب شده است که اولی به معنی دوپاره شدن و ازهم گسیختگی بوده و واژه دوم به معنی فکر است. اسکیزوفرنی یا روان گسیختگی یا جنون جوانی یکی از بیماری های عمده روانی است که در آن افکار، احساسات و ادراک بیمار به صورت ناموزون دستخوش تغییر وانحراف شده و نهایتا اختلال عملکرد فرد را سبب می شود.
مطالعاتی که به وسیله سازمان بهداشت جهانی روی اسکیزوفرنی صورت گرفته است، نشان داده که مفهوم اسکیزوفرنی در تمام کشورها و فرهنگها مفهومی جهانی است.
بروز و شیوع
برای گروه ۱۵ سال و بالاتر از ۰/۳ تا ۱/۲ در هر هزار نفر گزارش شده است. حداکثر بروز در مردان بین ۱۵ ۲۵ سالگی ودر زنها بین ۲۵ ۳۵ سالگی است. شروع بیماری اسکیزوفرنی قبل از ۱۰ سالگی و پس از ۵۰ سالگی بی نهایت نادر است. از نظر شیوع تفاوتی بین دو جنس وجود ندارد. در کل شیوع اسکیزوفرنی یک در هزار و در برخی گزارش ها کمتر از یک درصد جمعیت ذکر شده است. تقریبا ۵۰ درصد افراد اسکیزوفرنیک خودکشی کرده و ۱۰ درصد آنان موفق بوده اند. به عبارت ساده تر در نیمی از جمعیت بیماران می توان سابقه خودکشی را یافت.
سبب شناسی
نظریات متنوع و گوناگونی درباره علت مبتلا شدن افراد به بیماری اسکیزوفرنی مطرح شده است. به طور کلی دو گروه فرضیه مهم در این زمینه وجود دارد. در گروه اول علت اصلی بیماری را عوامل ارثی، ژنتیک و سیستم عصبی مختل می دانند. دانشمندان گروه دوم بر این عقیده اند که شیوه های فرزندپروری و تربیت کودک، مسائل اجتماعی و خانوادگی، رویدادها و حوادث فشارآور روانی، چگونگی ارتباط بین فردی و مسائل محیطی و... در بروز بیماری موثرند. ما در اینجا وارد بحث های علمی و کشمکش های نظری نخواهیم شد. فقط باید خاطرنشان کنیم درباره ارثی بودن بیماری تحقیقات نشان داده است که اگر یکی از والدین مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی باشد، خطر ابتلا برای فرزندان ۱۶/۴ درصد بوده و اگر هر دوی والدین مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی باشند، ۳۳/۹ درصد احتمال دارد که فرزندان مبتلا به بیماری داشته باشند. به عبارت ساده تر قرابت (نزدیک بودن) ژنتیکی به بیمار، خطر ابتلا را افزایش می دهد. به همین علت متخصصان هرگز ازدواج و بچه دار شدن بیماران اسکیزوفرنی را در بهبود آنها موثر ندانسته، بلکه معتقدند که این امر مشکلات بیماران را مضاعف خواهد کرد. بخصوص اگر بدون برنامه و بدون مشورت با روانپزشک یا روانشناس بالینی باشد.
به طور کلی پژوهش های متعدد عوامل خطر زیر را روشن ساخته اند:
داشتن یک عضو بیمار اسکیزوفرنیک در خانواده
سابقه تولد مشکل و احتمالا ضربه به سر هنگام زایمان
داشتن دوره رشد غیرعادی که منجر به پرورش طفلی بی نهایت خجول، خیالپرداز، منزوی، تنها و مطیع می شود یا اینکه طفلی مخرب، وحشی، اصلاح ناپذیر، فراری از مدرسه؛ یا طفلی که از هیچ چیز لذت نمی برد، بار می آورد.
داشتن پدر یا مادری که بیش از حد متوقع و خشن بوده و در شناخت نیازهای کودک ناتوان است.
پایین بودن آنزیم مونوآمین اکسیداز )MAO( در پلاکت های خون
مصرف مواد مخدر یا محرک مانند حشیش، آمفتامین ها، کوکائین، L.S.D و
وجود سابقه وارد آمدن یک استرس سهمگین که خارج از تحمل و مقاومت فرد است. مانند جنگ، زلزله و
علا ئم و نشانه ها
معمولا مهمترین نشانه های بیماری اسکیزوفرنی را به ۴ گروه عمده تقسیم می کنند:
اختلالات ادراکی
اختلالات تفکر
اختلالات خلقی و عاطفی
اختلالات رفتاری و حرکتی
ما در اینجا به مهمترین نشانه ها در هر گروه اشاره می کنیم.
الف) اختلالات ادراکی
صدا به عنوان یک محرک شنوایی و یک تصویر به عنوان محرک بینایی به شمار رفته و باعث تحریک گیرنده های حسی گوش یا چشم یعنی اندام حسی خاص شده و از آن طریق پیام های دریافت شده را به مغز می رساند. تا اینجااحساس صورت گرفته است. هنگامی که آن پیام خام در مغز موردتجزیه و تحلیل قرار می گیرد و مغز به آن معنی می بخشد فرایند ادراک صورت می گیرد. به عبارت ساده تر ادراک یعنی معنی بخشی به محرک های دریافتی از اندام های حسی در مغز. هرگاه در این حوزه اختلالی به وجود آید به آن اختلالات ادراکی گویند. یکی از مهمترین اختلالات ادراکی، توهم است.
توهم عبارت است از درک محرک مشخص بدون وجود واقعی و خارجی محرک. توهم که یکی از نشانه های شاخص بیماری اسکیزوفرنی است انواع مختلفی دارد که در زیر به آنها اشاره می کنیم:
توهمات شنوایی
شایع ترین نوع توهم در بیماران اسکیزوفرنیک می باشد و به صورت یک یا چند صدا یا به شکل جملات و عبارات مختلف شنیده می شود. گاهی به صورت تکرار شونده و گاهی به صورت موسیقی یا صداهای عجیب وغریب درک می گردد. این نشانه ممکن است به صورت های زیر باشد:
جمله ای که به بیمار دستور می دهد. مثلا همسرت را بزن یا این کار را نکن
جملاتی که به او ناسزا و فحش می گویند یا از او ایراد می گیرند یا به او اخطار می دهند.
به صورت صداهای متناقض. به طور مثال ممکن است یک صدا خوبی بیمار را و یک صدا بدی او را بگوید.
ممکن است به صورتی باشد که دو نفر با هم راجع به بیمار صحبت می کنند و وی حرف های آنها را بشنود.
توهمات بینایی
معمولا توهمات بینایی به سه گروه تصویری، نقطه ای یا صحنه ای طبقه بندی می شوند. ممکن است بیمار تصویر شخص یا شیء یا صحنه ای را که دیگران نمی توانند آن را ببینند، ببیند.
توهمات لمسی
بیمار فکر می کند ماری روی پشتش حرکت می کند یا حیواناتی خاص زیر پوستش وجود دارند که حرکت می کنند یا...
توهم های بویایی
بیمار بوهایی را حس می کند که دیگران از حس کردن آنها ناتوانند (به طور واقعی وجود ندارد.) برای مثال بوی تخم مرغ گندیده، لاستیک سوخته، بنزین، نفت و... معمولا در بیماران اسکیزوفرنیک کمتر مشاهده می شود.
توهم چشایی
در بیماران اسکیزوفرنیک نادر است.
توهم های حسی عمقی
در بیماران اسکیزوفرنیک شایع بوده و معمولا به صورت های زیر وجود دارد:
تحت فشار قرار گرفتن احشاء
احساس بریده شدن یا چنگ خوردن عضلات یا غلاف آنها
احساسات دردناک الکتریکی یا اشعه ای در احشاء
توهم های جنسی
در دو جنس متفاوت است.
توهمات متفرقه عجیب وغریب
برای مثال بیمار ممکن است بگوید بوی تلویزیون به مشامم می خورد یا اینکه مزه سگ می چشم.
ب) اختلالات تفکر
تفکر معمولا به چند صورت عمده اختلال پیدا می کند. یکی اشتغال ذهنی شدید با عقاید فلسفی، روانی، انتزاعی، دینی و... و دیگری به صورت هذیان یا اختلال در شکل یا فرایند تفکر. هذیان افکار غیرمنطقی است که با پدیده های اجتماعی فرهنگی و واقعیت مغایرت داشته و با منطق و استدلال نیز تصحیح نگردیده و عجیب و غریب باشد. مهمترین هذیانها عبارتند از:
هذیان بزرگ منشی
بیمار فکر می کند آدم مهم و مشهوری است
هذیان گزند و آسیب
بیمار فکر می کند که به دنبال وی هستند تا به او آسیب برسانند یا او را اذیت کرده یا بکشند.
هذیان گناه و تقصیر
فکر می کند که تمام مشکلات ومصائب و حوادث روزگار بر گردن اوست و مقصر اصلی همه چیز می باشد.
هذیان تحت تاثیر یا تحت کنترل بودن
فکر می کند که تحت تاثیر نیروهای خاص بوده یا از طریق دستگاه هایی کنترل می شود یا اینکه می تواند رویدادهای بسیاری را که طبیعی هستند کنترل کند یا رفتار و افکار دیگران را تحت سیطره خود داشته باشد.
هذیان انتساب یا ارجاع
فرد فکر می کند که دیگران درباره او حرف می زنند یا رفتارهای طبیعی دیگران را به خود منتسب می کند. اگر کسی حرکتی کرد منظورش او (بیمار) است. یا اینکه تلویزیون در مورد او حرف می زند.
هذیان پخش فکر
بیمار فکر می کند که هرچه در ذهنش می گذرد و هر فکری می کند، پخش شده ودیگران متوجه آن می شوند.
هذیان کاشتن فکر
بیمار خیال می کند که سیستم یا افرادی هستند که فکر خاصی را به او القا کرده و در ذهنش می کارند.
هذیان بیرون کشیدن افکار
بیمار فکر می کند کسانی هستند که سعی می کنند محتوای ذهن او و افکارش را از ذهن وی بیرون بکشند.
اختلالات دیگر تفکر در شکل یا فرایند تفکر به وجود می آیند که ضعف حافظه، از این شاخه به آن شاخه پریدن، پرش افکار، انسداد افکار، حاشیه پردازی، تفکر مماسی، واژه سازی و... از جمله مهمترین آنهاست.
ج) اختلالات عاطفه
به تجربیات شخصی که رنگ هیجانی به خود می گیرد، عاطفه گویند. خشم، شادی، غم، اضطراب و... از عواطف هستند. عواطف به طور عمده به سه صورت دچار اختلال می شود
کاهش واکنش های هیجانی. معمولا بیمار در برابر محرک هایی که برای دیگران خوشایند یا ناخوشایند است، بی تفاوت می باشد. فرد اسکیزوفرنیک از مسائل روزمره لذتی نمی برد. برای مثال بیمار در برابر حوادثی مانند ازدواج خود یا تولد فرزندش واکنش هیجانی مثبتی نشان نمی دهد.
افزایش بسیار شدید عواطف، مخصوصا خشم، نشاط یا اضطراب
عدم تناسب واکنش های هیجانی و عاطفی. برای مثال بیمار اسکیزوفرنی که مادرش به تازگی فوت نموده است مرگ وی را با خوشحالی و خنده توصیف و تعریف می کند
اختلالات رفتاری و حرکتی
شکلک درآوردن و ادا واطوار
بیمار ممکن است مدتهای طولانی جلوی آینه بنشیند و خود را نگاه کند، یا در انظار اطوارهای خاصی که عجیب وغریب است درآورد.
جمود
ممکن است ساعتها یک وضعیت دشوار به خود بگیرد و حرکتی نکند.
بدبینی
بیمار ممکن است نسبت به همسر (در مورد خیانت وی) یا اطرافیان سوءظن داشته باشد. سوءظن می تواند در زمینه های جنسی، مالی، رقابتی و... باشد.
منفی کاری
ممکن است هر کاری که به وی گفته می شود، عکس آن را انجام دهد یا از انجام آن عمل سر باز زند.
کناره گیری اجتماعی
بیمار اسکیزوفرنیک ممکن است هیچ علاقه ای به درجمع بودن نشان ندهد و گوشه گیر و خجالتی باشد. از کارهای گروهی فراری باشد و در میهمانی ها شرکت نکند
تکلم مختل
نشانه هایی مانند پرحرفی، سکوت مطلق، تکرار کلام و... در این طبقه قرار می گیرند.
علامت و نشانه بسیارمهم دیگری که در بیماران روانی شدید از جمله بیماران اسکیزوفرنیک مشاهده می شود، عدم بصیرت است. یعنی بیمار از بیماری خود آگاهی ندارد. به همین دلیل است که اکثر بیماران اسکیزوفرنیک اعتقاد دارند که خود سالم هستند، این اطرافیان هستند که مریضند. همچنین به همین دلیل از مصرف کردن دارو خودداری می کنند.
علائم و نشانه های جزئی دیگری وجود دارد که ما در اینجا از ذکر آنها خودداری می کنیم. به خاطر داشته باشید که با وجود یکی دو علامت نمی توان گفت فردی بیمار است. پس هیچ گاه در پی تشخیص و درمان خودسرانه کسی برنیایید و همیشه امور تشخیص ودرمانی را به متخصصان بسپارید.
زهرا عابدین‌زاده
منبع : http://www.aftabir.com
خداییش شما هم مثل من هنگ کردین نه ؟ بی انصاف ها انگار که قصه زندگی من و تو رو برداشتن ، کپی کردن ! 
غصه نخور درست میشه ....
